به تصوير پايان نگاه كنيد، آيا اين مرد را مي شناسيد، آيا دليل تعظيم اين مرد را در يك كنفراس خبري مي دانيد؟ شايد اگر اهل دنبال كردن اخبار باشيد، حتما اين تصوير را ديده ايد و از جريان آن آگاه هستيد. ولي اگر اهل دنبال كردن اخبار نيستيد، بدانيد اين مرد كسي نيست جز آكيو تويودا رئيس شركت خودروسازي تويوتا. او در يك كنفراس خبري بخاطر اشكال فني كه در خودروهاي شركت وجود داشت برابر همه حاضران تعظيم مي كند و از همه مشتريان خود معذرت خواهي مي كند. اين مديران در چه فرهنگي رشد كردند و آموختند كه حق هميشه با مشتري است. چه فرهنگ و طرز فكري بر اين شركت بزرگ حاكم است كه اينهمه به كيفيت ارج مي نهاند و در برابر همه طوفانهاي اقتصادي جهان استوار و پابرجا هستند.

قبل از اينكه به قسمت سوم “چگونه به سمت Agile حركت كنيم؟” برسيم، فكر كردم بهتر باشد قبل از اينكه به اصول چهاردگانه خط توليد تويوتا برسيم و يا همان اصول مبناي Lean، نگاهي به تاريخچه اين شركت داشته باشيم و ببينيم اين اصول از كجا و چگونه شكل گرفته اند. قبل از اينكه انديشه ها را ياد يگيريم، چگونه انديشيدن اين مردان بزرگ عالم مديريت و توليد را نيز بررسي كنيم.

خلاصه اي از تاريخچه تويوتا

در تلاش برای برتر بودن، قابل رویت ترین محصول تویوتا، فلسفه تولید آن است که به سیستم تولید تویوتا معروف است. این سیستم بعد از سیستم تولید انبوه که توسط هنری فورد ابداع شد، بزرگترین پیشرفت در مراحل تجاری موثر و کارا به شمار می رود. سیستم تولید تویوتا بارها مورد استفاده قرار گرفته، تجزیه و تحلیل شده، و به اکثر صنایع جهان صادر شده است. سیستم تولید تویوتا خارج از ژاپن، اغلب به “تولید ناب” معروف است چرا که اینها واژه هایی بودند که در دو کتاب پر فروش “ماشینی که جهان را تغییر داد (تولید ناب)” و “تفکر ناب” معروف شدند. با این وجود نویسندگان فوق مشخص کردند که اساس تحقیق آنها روی ناب، همان سیستم تولید تویوتا است که تویوتا آن را بسط و توسعه داده است.

داستان تویوتا از کجا شروع شد؟ شاید پاسخ این سوال خیلی عجیب باشد، یک دستگاه بافندگی دستی در سال 1894 که توسط ساکیچی تویودا که یک تعمیرکار مخترع بود ساخته شد که ارزان تر و بهتر از ماشینهای ریسندگی موجود بود. بعدها ساکیچی از طریق آزمون و خطا و در حالی که دستانش کثیف می شد، ماشین بافندگی خود را با نیروی بخار به حرکت در آورد (فرضیه ای که بعدها بخشی از اساس “راه تویوتا” یعنی گنچی گنباتسو شد). در سال 1926 کارگاه ریسندگی خودکار تویودا شروع به کار کرد که “شرکت مادر” گروه تویوتا محسوب می شود.

تویودا سپس دستگاههای ریسندگی را به مکانیزمی مجهز کرد که هر موقع نخ پاره می شد، به طور خودکار دستگاه را متوقف می کرد. این اختراع ریشه اصلی پنجم ار اصول چهارده گانه تویوتا است.

تویودا پسرش کیچرو را در سال 1929 به انگلستان فرستاد تا حق اختراع دستگاه ریسندگی خود را به شرکت برادران پلیت بفروشد، آنها را روی رقم صد هزار پوند توافق کردند و در سال 1930 پایه های موسسه تویوتا موتور بر روی این سرمایه بنا نهاده شد.

پدر کیجرو او را به دانشگاه سلطنتی توکیو فرستاد تا در رشته مهندسی مکانیک ادامه تحصیل دهد. در آنجا بود که فناوری موتور توجه کیجرو را به خود جلب کرد. او با استفاده از تجربه قبلی همانند پدر از طریق انجام عملی امور به یادگیری پرداخت. وی شرکت خودروسازی تویودا را با فلسفه و نظریه مدیریتی پدرش بنیان نهاد، و ابتکارات خود را به آن افزود. عقادید وی تحت تاثیر سفر مطالعاتی به کارخانه های فورد در میشگان قرار گرفته بود.

تاسیس شرکت با جنگ جهانی دوم همزمان شد و آمریکایها برنده این نبرد بودند، اما شانس با تویوتا بود چون برای ساختن مجدد ژاپن نیاز به کامیون بود و اینکار به تویوتا سپرده شد.  اما در این سالها اشغال توروم رشد چشمگیری داشت و در سال 1948، دیون تویوتا 8 برابر کل ارزش سرمایه آن بود. تویوتا برای جلوگیری از ورشکستگی، مذکراتی با کارمندان انجام داد و به جای اخراج آنها حقوق پرداختی کارمندان را 10% کاهش داد. اما این راهکار نیز جواب نداد و 600 نفر از کارکنان به صورت دواطلبانه از کار کنار گیری کردند و در انتها کیچرو مسئولیت ورشکستگی خودروسازی تویوتا را بعهده گرفت و از سمت رئیس شرکت استفعا داد بخاطر فلسفه بلند مدت شرکت.

بعد از کیچیرو، یکی از رهبران خانواده تویودا که به شرکت شکل داد، ایجی تویودا (پسر برادر ساکیچی و پسر عموی جوانتر کیچیرو) بود، از لحاظ تحصیلات همانند پسر عموی خود بود، که بعد از فارغ تحصیلی پسر عمویش به وی اجازه تاسیس آزمایشگاهی را داده بود که وظیفه داشت در این آزمایشگاه درباره ابزارهای ماشین که هیچ چیز در مورد آن نمی دانست تحقیق کند. او نیز مانند عمو و پسر عمویش در آنجا یاد گرفت که کارها را با دستهای خودش انجام دهد و آنها را تجربه کند. او در نهایت مدیر شرکت و پس از آن رئیس کارخانه تویوتا موتور شد. وی نقش کلیدی در انتخاب و به قدرت رساندن رهبرانی داشت که به فروش، تولید، توسعه محصول و مهمتر از همه سیستم تولید تویوتا ماهیت بخشیدند.

در سال 1950 ایجی تویودا بعد از یک سفر مطالعاتی به آمریکا و بازدید از شرکت های آمریکایی از جمله مجتمع ریور روج فورد، مدیر شرکت تائیچی اونو را احضار می کند و از او می خواهد که مراحل تولید تویوتا را به گونه ای اصلاح کنید که با تولیدات فورد برابری کند. ایجی تویودا در این سفر دریافت بود که شرکتهای آمریکایی هنوز از فرآیند تولید انبوه که ریشه در نظریه هایی مدیریت کلاسیک داشت و فهمید بود که می تواند این قوانین را برای برتری بر آنها در هم بشکند. اونو برای انجام وظیفه سفرهای مطالعاتی را به آمریکا انجام داد و کتاب فورد را تحت عنوان “امروز و فردا” مورد مطالعه قرار داد. اونو به این نتیجه رسید که اصول این کتاب را در خط تولید تویوتا می تواند پیاده سازی کند البته با چاشنی انعطاف پذیری که بتواند طبق درخواست مشتری تغییر کند و در عین حال کار آمد باشد. در طول این دهه اونو به کارگاه برگشت و در طول این دهه با تلاش مستمر خود و الهام از هنری فورد، ادواردز دمینگ پیشگام کیفیت مدل آمریکایی، سوپر مارکت های آمریکایی (سیستم کشش در تویوتا از سوپر مارکت های آمریکایی الهام گرفته شده است) و … توانست پایه های اصلی سیستم تولید تویوتا را بنا کند . سیستم طراحی شده توسط آنها سیستمی برای شرکتی خاص با فرهنگ خاص و در بازاری خاص نبود. بلکه آن حوزه تفکر جدیدی در تولید یا ارائه خدمات بود، روشی جدید برای خوب دیدن و درک کردن.

در سال 1973 بحران نفت اقتصاد جهان را به سوی رکود پیش برد، و سخت ترین ضربه ها بر اقتصاد ژاپن وارد شد. صنایع ژاپنی رو به نابودی بودند، اما شرکت تویوتا پا بر جا بود و در حداقل زمان ممکن به حالت عادی خود برگشت. این نقطه ای بود که سیستم تولید تویوتا مورد توجه دولت ژاپن قرار گرفت و سیمنارهایی را در مورد سیستم تویوتا ترتیب داد.

سر انجام در سال 1990 از طریق برنامه صنعت خودروی MIT و کتاب پر بار مبتنی بر تحقیقات آن، تحت عنوان “ماشینی که جهان را تغییر داد (تولید ناب)” (وومک، جونز، رووسف 1991) جامعه جهانی تولید، متوجه مفهوم “تولید ناب” شد. “تولید ناب” واژه ای بود که نویسندگان کتاب انتخاب کرده بودند برای انچه که تویوتا ده ها سال پیشتر از طریق تمرکز در زنجیره عرضه آموخته بود یعنی: “کاهش هزینه ضایعات با حذف کارهای غیر ضروری در هر مرحله از تولید که سبب کیفیت بهتر و هزینه کمتری می شود، در حالی که ایمنی و روحیه را افزایش می دهد.“

اين خلاصه اي از تاريخچه شركت خودروسازي تويوتا بود كه در كتاب راه تويوتا آمده است (البته اين خلاصه اي از يك فصل كتاب بود توسط من). نتيجه گيري از اين خلاصه بعهده خود دوستان، براي حل مساله خودتان برويد و ببينيد.